ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Είναι εμφανές, ότι η σύγχρονη κοινωνία ως επί το πλείστον είναι διαπαιδαγωγημένη και παραδομένη στην ύλη και τη μετριότητα κι έχει χάσει τον προσανατολισμό της. Παγιδευμένη στην κενή νοοτροπία της ” για το θεαθήναι” και χωρίς την υποδοχή ουσιαστικής παιδείας από τα διάφορα πεδία τα οποία δραστηριοποιείται, κατέληξε να απαξιώνει και να απορρίπτει ιδανικά και αξίες στους κόλπους της και να αμνηστεύει το χείριστο.
Επικρατεί πλέον εξίσωση καθοδική των πάντων, ισοπέδωση και πνευματική παρακμή. Συνθήκες αναμφιβόλως δυσμενείς και δυσοίωνες για την περαιτέρω εξέλιξή της, αλλά δυστυχώς έχουν αλλάξει ριζικά τα πρότυπα που προβάλλονται και λειτουργούν ως σημεία αναφοράς στη συμπεριφορά και στη στάση ζωής της. Η κρίση που ταλανίζει τη χώρα οφείλεται κυρίως στο γεγονός, ότι σήμερα τόσο η κοινωνία όσο και η Πολιτεία, παραδόξως αντιστρατεύονται ηθικό-πνευματικές αξίες και πρότυπα, την κινητήρια δύναμη λαών που προοδεύουν, προκρίνοντας την ύλη και αποθεώνοντας ευτελή είδωλα.
Η αναζήτηση ωστόσο υγιών προτύπων, η ανάπτυξη, καθώς και η υιοθέτησή τους, συνιστά ιδιαίτερη ανάγκη της ανθρώπινης δραστηριότητας, καθότι στην εξιδανίκευση τους λειτουργούν ως παράδειγμα προς μίμηση. Συνήθως προέρχονται από το παρελθόν, είναι διαχρονικά και καταξιωμένα στη συνείδηση του ανθρώπου. Καθιερώνονται από την ορθολογική σκέψη και αντίληψη πριν υιοθετηθούν και η επίδρασή τους είναι ευεργετική σε όλα τα επίπεδα της ζωής του.
Ενδεικτικά αναφέρω, ότι συντελούν καθοριστικά στην οικειοποίηση διαχρονικών αξιών και ιδανικών. Στην ορθή κοινωνικοποίηση και πολιτικοποίηση του ατόμου. Ενισχύουν τους δημοκρατικούς θεσμούς, την κοινωνική δικαιοσύνη και την πίστη σε πανανθρώπινες αξίες. Συμβάλλουν στην απαξίωση του καταναλωτισμού και του υλισμού, ενεργοποιούν τη σκέψη, οξύνουν την κριτική ικανότητα και άλλα. Γι αυτό και τα πρότυπα τα οποία οφείλουμε να προβάλλουμε ως ”οδηγό” στην πολύπλευρα αλλοτριωμένη εποχή μας, είναι των επιστημόνων εκείνων, που πέρα από συμφέροντα και σκοπιμότητες έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην επίλυση προβλημάτων της ανθρωπότητας.
Των πνευματικών ηγετών, που με το έργο τους αφυπνίζουν και δραστηριοποιούν συνειδήσεις, για την προάσπιση ιδανικών. Των καλλιτεχνών, που με σεβασμό προάγουν την τέχνη και αντιστέκονται στην εμπορευματοποίησή της. Των πολιτικών ηγετών, που με όραμα, ανθρωπιά και ήθος, μακριά από προσωπικές φιλοδοξίες αγωνίζονται για έναν καλύτερο κόσμο. Των απλών καθημερινών ανθρώπων, που αρνούμενοι τον παθητικό ρόλο του θεατή, επιδιώκουν την πνευματική ολοκλήρωση, έχουν οικολογικές ανησυχίες, πρωταγωνιστούν στις εξελίξεις, συμμετέχουν στα κοινά και αγωνίζονται για την βελτίωση των κοινωνικό-πολιτικών συνθηκών.
Στις μέρες μας όμως, ανέρχονται κατά κόρον προκατασκευασμένα και εφήμερα είδωλα, προς χρήση των στερημένων και ελλειμματικών. Στηριγμένα στην ανάγκη του μέσου ανθρώπου να μεταβεί από τη μίζερη πραγματικότητα στον κόσμο του ονείρου. Έχουν αναχθεί σε ισχυρά με κύρος και πρωταγωνιστούν, είδωλα κυρίως ανθρώπων ατομιστών, που θεοποιούν το προσωπικό συμφέρον και αδιαφορούν παντελώς για το συλλογικό.” Ευδαιμόνων” καταναλωτών, που πιστεύουν ότι η ευτυχία έγκειται στην απόκτηση υλικών αγαθών και μόνο.
Οικονομικά επιτυχημένων που υπερτιμούν το χρήμα και μεταχειρίζονται για την απόκτηση του κάθε θεμιτό ή αθέμιτο μέσο. ”Ταλαντούχων” στο χώρο του θεάματος, που προωθούνται για οικονομικούς λόγους και υποβαθμίζουν την αισθητική του κοινού και αποπροσανατολίζουν τη σκέψη του. Λαϊκιστών πολιτικών, χωρίς ήθος και φραγμούς, που παρασύρουν το λαό και σπιλώνουν την πολιτική ζωή. Ανθρώπων που εξιδανικεύουν τη σωματική διάσταση και αδιαφορούν για το πνεύμα. Περιθωριακών τύπων, που προάγονται με το προσωπείο του αντιήρωα.
”Χειραφετημένων” γυναικών, που καλλιεργούν την ψευδαίσθηση ότι έχουν καταξιωθεί κοινωνικά και έχουν εξισωθεί με τον άντρα. Πρότυπα αρνητικά, σαθρά και ύποπτα που προωθούνται για οικονομικούς κυρίως λόγους. Είδωλα ”κούφια” που αξιοποιούνται ως μέσο αποπροσανατολισμού των πολιτών, από υγιή κοινωνικά και κυρίως πολιτικά ενδιαφέροντα. Πρόσωπα επιζήμια, που χρησιμοποιούνται από το πολιτικό κατεστημένο ως μέσο κατευνασμού κάθε βαθύτερης ανησυχίας και υποκαθιστούν την κριτική σκέψη προκειμένου να ”ναρκώνουν” και να χειραγωγούν.
Εν ολίγοις λοιπόν, η σωστή αγωγή εκ μέρους της οικογένειας, η ενίσχυση της ανθρωπιστικής παιδείας, ο αναπροσανατολισμός των ΜΜΕ, καθώς και η ύπαρξη εμπνευσμένης πνευματικής ηγεσίας, αποτελούν επιτακτική ανάγκη της κοινωνία μας. Για επίλογο σας παραθέτω μικρό απόσπασμα, από ένα διαχρονικό δοκίμιο του προηγούμενου αιώνα. ” Όποιος μπορεί να αναζητεί τα πρότυπά του με σαφήνεια και με συνείδηση του πραγματικού και να ενθουσιάζεται χωρίς να φτάνει στο παραλήρημα και χωρίς να μεταμορφώνεται σ΄ εκστατικό ορχούμενο δερβίση είναι γερά αρματωμένος.
Ο πραγματικός ενθουσιασμός δεν έχει άμεση σχέση με την ασυγκράτητη διάχυση και με τη μεγάλη κραυγή… Οι νέοι, όταν αναζητούν πρότυπα, δεν πρέπει να λησμονούν πως τα ”πρότυπα ήθους” είναι που τους χρειάζονται. Και οι περισσότεροι από τους μεγάλους της Ιστορίας δεν υπήρξαν πρότυπα ήθους. Είναι ελάχιστοι οι Φωκίωνες και οι Φιλοποίμενες, ενώ είναι άφθονοι οι Ταμερλάνοι και οι Τζένγκις Χαν, ακόμα και όταν φορούν επίσημο ένδυμα και χορεύουν σε ρυθμό υποβλητικής μουσικής μέσα σ΄ ένα ημίφως φορτωμένο λουλούδια και γυμνά μπράτσα. Θα έλεγε, μάλιστα, κανείς πως περισσότερο από την αναζήτηση των προτύπων, που αποτελεί στο κάτω κάτω επιθυμία ν΄ αγκιστρωθεί κάπου κάποιος, ενδιαφέρει η δημιουργία αυτόνομης εσωτερικής ζωής.
Ο άνθρωπος που αληθινά θέλει να στηριχθεί θ΄ αναζητήσει και θ΄ ανακαλύψει μέσα του τα στηρίγματα, θα ξυπνήσει τις κοιμισμένες του δυνάμεις και θα προσπαθήσει ν΄ αξιοποιήσει τις λανθάνουσες ικανότητές του. Τότε θα νιώσει την επάρκεια, που θα του κάμει ευκολότερη τη μάχη με τα εσωτερικά εμπόδια. ” ( Ι. Μ. Παναγωτόπουλος συγγραφέας και κριτικός ) Παναγιωτακοπούλου Ιωάννα (συγγραφέας )