Η μεγάλη αλλαγή είναι σε κάθε περίπτωση αυτή που αφορά το θεσμικό πλαίσιο, που έχει βέβαια και σημαντικές πολιτικές προεκτάσεις στις εκλογές της 8ης και 15ης Οκτωβρίου. Ο εκάστοτε δήμαρχος ή περιφερειάρχης εκλέγεται με 43% – συν μία ψήφο – κάτι που σημαίνει ότι σε πολλές περιπτώσεις θα δούμε εκλογή από τον πρώτο γύρο. Η θητεία του πλέον θα είναι πενταετής (των νυν δημάρχων και περιφερειαρχών ήταν τετραετής), συνεπώς θα ολοκληρωθεί στις 31 Δεκεμβρίου του 2028.

Η επαναφορά της ενισχυμένης αναλογικής, μαζί με τη θέσπιση κατώτατου ορίου 3% ως βάση για την είσοδο των υποψηφίων συνδυασμών στα δημοτικά και περιφερειακά συμβούλια, ισχυροποιεί αρκετά τους δημάρχους και περιφερειάρχες που θα εκλεγούν τον Οκτώβριο και θα αναλάβουν καθήκοντα την 1η Ιανουαρίου 2024.

Μία ακόμη αλλαγή στο νέο θεσμικό πλαίσιο, με βάση τον νόμο των Μάκη Βορίδη και Στέλιου Πέτσα, από το 2021, είναι η κατάργηση της τέταρτης κάλπης για την ανάδειξη των προέδρων των κοινοτήτων.

Επανήλθε, επίσης, με τον ίδιο νόμο η ορολογία «δημοτική κοινότητα» αντί για «κοινότητα», ώστε να μην υπάρχει καμία σύγχυση με την προ της μεταρρύθμισης «Καποδίστριας» διοικητική διαίρεση της χώρας. Εξαίρεση έχει γίνει μόνο για δήμους που αποτελούνται από περισσότερες από έξι δημοτικές ενότητες και έχουν πληθυσμό από 10.001 έως 50.000 κατοίκους, οι οποίοι δικαιούνται αυξημένου αριθμού μελών δημοτικού συμβουλίου.

Οι συνδυασμοί που επιθυμούν να μετέχουν στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές, έχουν τη δυνατότητα να δηλώσουν συμμετοχή το αργότερο μέχρι τα μεσάνυχτα της Πέμπτης, 31 Αυγούστου. Ως εκείνη την ώρα, πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί η οριστική υποβολή των συνδυασμών και η επικύρωση των υποψηφιοτήτων στην Ηλεκτρονική Πύλη Υποψηφιοτήτων Δημοτικών και Περιφερειακών Εκλογών, ένα σύστημα που εφαρμόζεται για πρώτη φορά.