Από τις 10 Απριλίου 2024 που έφθασε η LOA (Letter of Acceptance) για την προμήθεια των μαχητικών 5ης γενιάς F-35, δεν έγινε πλέον κανένας λόγος ούτε για το εάν έχουν αρχίσει οι διαπραγματεύσεις για την απόκτησή τους, ούτε εάν άρχισαν τα έργα που υποσχέθηκε ο Πρωθυπουργός για την αναβάθμιση της αεροπορικής βάσης της Ανδραβίδας, που θα υποδεχθεί μια μοίρα των F-35.

Ωστόσο τα χρήματα (150 εκατ. ευρώ) έχουν ήδη αποδεσμευθεί  από τον κρατικό προϋπολογισμό με στόχο τη μετατροπή μιας βάσης που έως τώρα φιλοξενεί τα Phantom (ηλικίας 50 ετών), σε «φωλιά» των πιο προηγμένων αεροσκαφών που θα επιχειρούν στην Ανατολική Μεσόγειο. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ με την LOA, όπως ανακοίνωσε, αποφάσισε να εγκρίνει μια πιθανή στρατιωτική πώληση στην κυβέρνηση της Ελλάδας F-35 Joint Strike Fighter συμβατικής απογείωσης και προσγείωσης (CTOL) και σχετικού εξοπλισμού. Γιατί όμως δεν άρχισαν αμέσως οι διαπραγματεύσεις. Τι ακριβώς έχει συμβεί;

Τα αναβαθμισμένα F-35

Η Πολεμική Αεροπορία δεν ήθελε ένα απλό μαχητικό F-35 από αυτά που ήδη επιχειρούν σε διάφορες πολεμικές αεροπορίες στο ΝΑΤΟ, δηλαδή το version block 2 και block 3, αλλά ήθελε τον πιο εξελιγμένο τύπο, το F-35 block 4 που τώρα βρίσκεται στο στάδιο της παραγωγής από την κατασκευάστρια εταιρεία με προηγμένο ραντάρ, με πιο σύγχρονο λογισμικό και με πιο ισχυρό οπλισμό που θα συμβάλει στη διασφάλιση της αεροπορικής υπεροχής.

Αυτό ακριβώς είναι και το κυριότερο πλεονέκτημα, δηλαδή ένα υπερσύγχρονο ραντάρ που θα παρέχει απαράμιλλη επίγνωση της κατάστασης στο πεδίο της μάχης και που διαπραγματεύεται τώρα η ελληνική πλευρά. Οπως λέει ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Νίκος Δένδιας στους επιτελείς του, το προηγμένο, αναβαθμισμένο F-35 που ζητάμε αφαιρεί και διάφορα «προβλήματα» των έως τώρα εκδόσεων του F-35.

Η αλήθεια είναι ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και συγκεκριμένα το Κογκρέσο άργησαν πολύ να στείλουν την LOA, ώστε να αρχίσουν οι διαπραγματεύσεις, τη στιγμή που τα αμερικανικά υπουργεία Εξωτερικών και Αμυνας διαβεβαίωναν ότι τη Ελλάδα θα αποκτήσει τα F-35. Πρώτα οι Αμερικανοί είπαν ότι περίμεναν τις εκλογές στην Ελλάδα και στην Τουρκία, μετά έλεγαν πως περίμεναν τα αποτελέσματα της συνόδου στο Βίλνιους, αλλά στην πραγματικότητα η Ουάσιγκτον ήθελε να δώσει την έγκριση για την Ελλάδα (F-35) και για την Τουρκία (F-16) ταυτόχρονα, αλλά υπήρχε ένα μεγάλο για τους Αμερικανούς και για το ΝΑΤΟ πρόβλημα.

Οχι, δεν ήταν οι ρωσικοί S-400 που είχε προμηθευτεί η Τουρκία, ούτε η άρνηση της Τουρκίας να επιβάλει εμπάργκο στη Ρωσία λόγω της εισβολής στην Ουκρανία, αλλά η άρνηση του Ερντογάν να κυρώσει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Μόλις έγινε αυτό, ήρθαν ταυτόχρονα στην Αθήνα και στην Αγκυρα οι LOA, η έγκριση δηλαδή για την αγορά των μαχητικών.

Ορισμένοι (περιλαμβανομένων και των επιτελών στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας) ανησυχούσαν ότι αυτή η καθυστέρηση ίσως αλλάξει τους όρους παραλαβής, αλλά και χρηματοδότησης των F-35. Η χώρα μας με τη στήριξη ομογενών, αλλά και αμερικανών γερουσιαστών και βουλευτών κατάφερε να μη χάσει τη σειρά παραγωγής για το F-35 και να παραμείνει στην 8η θέση, ακόμα κι αν συμφωνηθεί να προμηθευτούμε τον εξελιγμένο τύπο του μαχητικού, το F-35 version 4.

Με δυο λόγια, το όλο πρόγραμμα της προμήθειας των F-35 (αγορά 20+4 αεροσκαφών, εκπαίδευση πιλότων και μηχανικών, flight simulators, βιβλιογραφία, σέλτερς κ.τ.λ.) θα πλησιάζει, ίσως και να ξεπεράσει, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιτελών, τα 4 δισεκατομμύρια ευρώ. Επιπλέον, θα πρέπει να σημειωθεί ότι μπήκε πιο μπροστά η κατασκευή των ελληνικών F-35 στο εργοστάσιο της Lockheed Martin στο Τέξας από την κατασκευή ή αναβάθμιση τουρκικών F-16.

Πότε ξεκινά η εκπαίδευση

Τα πρώτα F-35 θα παραληφθούν, σύμφωνα με τον προγραμματισμό, το 2028, αλλά η εκπαίδευση των πιλότων και των τεχνικών θα αρχίσει σε μερικούς μήνες, με την υπογραφή του συμβολαίου. Η Πολεμική Αεροπορία θα ακολουθήσει το πρότυπο των Ισραηλινών όσον αφορά την εκπαίδευση, καθώς θέλει να έχει πιλότους επιχειρησιακά έτοιμους ταυτόχρονα με την παραλαβή των αεροπλάνων.

Η Ανδραβίδα στο τέλος της δεκαετίας με την παραλαβή των F-35 θα έχει μετατραπεί στην ισχυρότερη βάση της περιοχής με τα 150 εκατομμύρια ευρώ που δίδονται για την αναβάθμισή της. Με αυτά τα χρήματα θα κατασκευαστούν νέοι διάδρομοι απο/προσγειώσεων, θα μπουν συστήματα ασφαλείας και προστασίας των αεροσκαφών, ενώ θα δημιουργηθούν ειδικές συνθήκες φύλαξης και καταφύγια. Παράλληλα υπάρχει μέριμνα για παροχή τεχνικής βοήθειας και συντήρησης, αποθήκες φύλαξης οπλισμού, καθώς επίσης και για προμήθεια νέων συστημάτων ραντάρ.