Η ΥΠΟΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΤΗΣ ΑΓΕΝΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η διαμόρφωση της κοινωνικής συμπεριφοράς του ανθρώπου αποτελεί έργο της επίδρασης πρωτίστως του περιβάλλοντός του. Στην κοινωνική συμπεριφορά του συναθροίζονται οι αντιλήψεις, οι νοοτροπίες, οι εμπειρίες, οι στάσεις και όλα όσα γενικότερα αποκομίζει ο ίδιος διαμέσου της συναναστροφής του με άτομα, θεσμούς και συγκυρίες. Εν ολίγοις, η συμπεριφορά που εκδηλώνει ο άνθρωπος σε κάθε έκφανση της ζωής του, συνιστά το αποτύπωμα της παιδείας που έχει αποκτήσει από την ανάμιξη του στο οικογενειακό, σχολικό και κοινωνικό πεδίο που δραστηριοποιείται.
Στη σύγχρονη Ελλάδα δυστυχώς οι κάτοικοι κυρίως μεγαλώνουν και λιγότερο ανατρέφονται, με αποτέλεσμα η αγένεια να κυριαρχεί σε όλες τις εκδηλώσεις της πολιτικής και κοινωνικής ζωής, αποτελώντας την πιο αποδεκτή Ελληνική συμπεριφορά. Διαπαιδαγωγημένες με τη νοοτροπία ” για το θεαθήναι”, χωρίς ουσιαστική παιδεία, ιδανικά και αξίες στο μεγαλύτερο μέρος τους, τουλάχιστον οι δύο τελευταίες γενιές των Νεοελλήνων, αμνηστεύουν το χείριστο.
Δεν χρειάζεται να καταβάλει ιδιαίτερη προσπάθεια κανείς, προκειμένου να αντιληφθεί χαρακτηριστικά καθημερινά παραδείγματα αγενούς συμπεριφοράς. Η ποιότητα του πολιτικού λόγου εντός και εκτός Βουλής είναι τουλάχιστον σκανδαλώδης. Φωνές, υποτιμητικός πληθυντικός, περιγραφικά επίθετα και όχι μόνο κυριαρχούν στις περισσότερες πολιτικές αντιπαραθέσεις. Το ίδιο και στα αστικά και επαρχιακά κέντρα, το φασκέλωμα και η χρήση προσβλητικών εκφράσεων αποτελούν καθημερινά φαινόμενα μεταξύ των πολιτών. Επίσης ένας σημαντικός αριθμός Ελλήνων οδηγών παραβιάζουν τον κόκκινο σηματοδότη, την προτεραιότητα των άλλων,μονόδρομους, σταθμεύουν τα αυτοκίνητά τους με τον πλέον ιδιοτελή και αλλοπρόσαλλο τρόπο και προβαίνουν ή επιτρέπουν την ρίψη αντικειμένων και αποτσίγαρων στο οδόστρωμα.
Επιπλέον η απόθεση σκουπιδιών σε παραλίες και κοινόχρηστους χώρους συνιστά συνηθισμένη ενέργεια καθώς και η βεβήλωση και καταστροφή μνημείων, αγαλμάτων κτηρίων, τηλεφωνικών θαλάμων και άλλα. Αυτό που χαρακτηρίζει ωστόσο την Ελληνική αγένεια, είναι το γεγονός ότι δεν θεωρείται παρέκκλιση από έναν κανόνα αλλά κανονικότητα. Η ευγένεια δυστυχώς φαντάζει πλέον αναχρονιστική και άχρηστη και ο ανάγωγος με την προσβλητική διαγωγή, την έλλειψη διακριτικότητας ή και την παράβαση των κανόνων καλής συμπεριφοράς, έχει αναχθεί σε ισχυρό με κύρος. Καταλήξαμε να θεωρούμε την προσβολή, την ανευθυνότητα, την ασυνέπεια, την έλλειψη σεβασμού και αισθητικής δεδομένα κι όχι έλλειψη αυτοσεβασμού και αυτοεκτίμησης.
Δυστυχώς ένας ανησυχητικός και διαρκώς αυξανόμενος αριθμός Ελλήνων πολιτών αποτυπώνει με τη διαγωγή του την έλλειψη παιδείας, αυτοπεποίθησης, αυτογνωσίας, σεμνότητας και ταπεινότητας που τον χαρακτηρίζει. Ενδεχομένως από ορισμένους τα παραπάνω παραδείγματα να αξιολογούνται ως δείγματα μηδαμινής κοινωνικής φήμης και σημασίας, ωστόσο όμως υποδηλώνουν σταθερές νοοτροπίες, τακτικές και αντιλήψεις που ενδυναμώνονται βαθμηδόν μέσα από συνθήκες ανοχής και ατιμωρησίας και εδραιώνονται. Διαμέσου αυτών διαπιστώνεται επίσης ότι το μέλλον της Ελληνικής κοινωνίας σε θέματα παιδείας και κοινωνικής συμπεριφοράς διαγράφεται δυσοίωνο, διότι η ομαλή λειτουργία του κοινωνικού συστήματος και των θεσμών είναι άμεσα εξαρτημένη από τις πρακτικές και τις αξίες των πολιτών σε όλες τις εκφάνσεις τους.
Η αγένεια αποτελεί αρνητικό παράγοντα που υποσκάπτει και αλλοιώνει την ανθρώπινη συνείδηση, διότι ασκεί φθοροποιό δράση προκειμένου να σφετεριστεί το ανοίκειο. Δεν πρέπει να υποτιμηθούν οι δυσμενείς της συνέπειες στις διαπροσωπικές σχέσεις, η προαγωγή της επιθετικότητας και η έλλειψη σεβασμού που συνιστούν την αρχή του τέλους της ουσιαστικής επικοινωνίας. Ας επενδύσουμε λοιπόν στην ευγένεια τόσο στους τρόπους όσο και στη συμπεριφορά μας. Σε εκείνη την έμφυτη ευγένεια που πηγάζει από την αυτοεκτίμηση την αυτογνωσία τη σεμνότητα και την έλλειψη υπεροψίας.
Ας διαμορφώσουμε το πλαίσιο μιας κουλτούρας που υπολογίζει τον άλλο, επιτρέπει την κριτική, αλλά επιζητεί τη συναίνεση. Είναι καιρός να πάρουμε τις λέξεις, τις στάσεις και τις συμπεριφορές μας στα σοβαρά, εξυψώνοντας την εικόνα της κοινωνίας και συμβάλλοντας στη βελτίωση των διαπροσωπικών σχέσεων.
Παναγιωτακοπούλου Ιωάννα ( συγγραφέας)
