Η εορτή του Αγίου στις 2 Σεπτεμβρίου

ΑΓΙΟΣ ΜΑΜΑΣ ΚΑΙ ΚΑΣΤΡΟ ΚΥΛΛΗΝΗΣ

Ένα ενδιαφέρον βιβλίο της Χρυσάνθης Μανιάτη-Θεοδωροπούλου

Την προσωπικότητα και την μαρτυρική πορεία του Μεγαλομάρτυρος της Ορθοδόξου Εκκλησίας, του Αγίου Μάμαντος, που συνδέεται με τον ηλειακό χώρο και μάλιστα με το Κάστρο Κυλλήνης, παρουσιάζει σε μία καλαίσθητη έκδοση 146 σελίδων η συνταξιούχος εκπαιδευτικός Χρυσάνθη Μανιάτη-Θεοδωροπούλου.

Η συγγραφέας, που έχει επιδείξει μεγάλη προσφορά στην εκπαιδευτική κοινότητα και την τοπική κοινωνία, προσφέρει στον αναγνώστη μία εικόνα του βίου, του μαρτυρίου και των θαυμάτων αυτού του Μικρασιάτη Αγίου του 3ου αιώνα μ Χ.  Οι πιο πολλές πληροφορίες για τον  Άγιο Μάμαντα αντλούνται από 2 πανηγυρικές ομιλίες, που εξεφώνησαν στην μνήμη του Μάρτυρα, οι μεγάλοι Καππαδόκες Πατέρες της Εκκλησίας του 4ου αιώνος, ο Μέγας Βασίλειος και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος. Ο πρώτος μίλησε μπροστά σε ένα πλήθος πιστών στις 2 Σεπτεμβρίου, την ημέρα τη εορτής του που ήταν η επισημότερη της Καππαδοκικής Μητροπόλεως κατά τον 4ο αιώνα. Εκεί μαθαίνουμε ότι ο άγιος ήταν απλός βοσκός, αλλά με απέραντο πλούτο στην πίστη. Βοσκός και πτωχός ο ίδιος, όπως ψαράδες και τελώνες οι οδηγοί της ευσέβειας, οι Απόστολοι του Χριστού.

Τον Απρίλιο του 383 μΧ. έγινε η ομιλία του Γρηγορίου: ο καππαδόκης βοσκός άρμεγε ελαφίνες για να ζήσει, κάτι που θα φανεί στην εικονογραφία του Αγίου.  Μετά από αυτούς με τον βίο του ασχολήθηκαν και ο Συμεών ο  μεταφραστής και ο Νεόφυτος Ροδινός (στα κυπριακά) κι ο Surius (στην Λατινική).

Ο ΒΙΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ

Γεννήθηκε στην πόλη Γάγγρα του Πόντου γύρω στο έτος 260 μΧ. Γονείς του ήσαν ο βοσκός Θεόδοτος και η Ρουφίνα που έζησαν σε περιοχή κυρίαρχη από την εθνική θρησκεία. Οι γονείς κήρυτταν το Ευαγγέλιο και για αυτό εκλήθησαν σε απολογία από τον Έπαρχο της Γάγγρας, τον Αλέξανδρο. Βασανίστηκαν και κλείστηκαν στην φυλακή, όπου η έγκυος Ρουφίνα γέννησε τον υιό της. Από τις κακουχίες αυτές πέθαναν οι γονείς, αλλά το παιδί ανέλαβε να μεγαλώσει μία ευσεβής χριστιανή, η Αμμία. Επειδή το βρέφος την αποκαλούσε «μάμα» (η μητέρα στα λατινικά), ονομάστηκε Μάμας. Ο νέος Μάμας μορφώθηκε από το Σχολείο και το Ευαγγέλιο, αλλά στα 15 του έχασε την Αμμία. Νέα δοκιμασία προήλθε από τον νέο διοικητή Δημόκριτο, που απαιτούσε θυσία στα είδωλα από τον Μάμαντα. Αρνήθηκε και έπρεπε να παρουσιαστεί στον ίδιο τον Αυτοκράτορα, τον Αυρηλιανό.

ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΤΟΥ

Το μαρτύριο του έλαβε χώρα περί το 270-275. Αρνήθηκε τα είδωλα και ενώπιον του Αυρηλιανού. Ακολούθησαν ραβδισμοί και πυρά. Με θεϊκή παρέμβαση διασώζεται από Αγγέλους που του ζητούν να ανεβεί σε βουνό της Καππαδοκίας. Ανεβαίνει και παραμένει για καιρό εκεί. Χτίζει και εκκλησία, ενώ συντροφιά τού έκαναν τα αγρίμια του βουνού. Έπαιρνε από αυτά γάλα, τυρί και χόρτα. Συχνά κατέβαινε από το βουνό και βοηθούσε τους φτωχούς.

Νέος διοικητής της περιοχής είχε γίνει ο Αλέξανδρος που έστειλε 12 έφιππους στρατιώτες να τον συλλάβουν. Ο ίδιος τους φιλοξένησε χωρίς να το γνωρίζουν. Έφτασε όμως στην Καισάρεια της Καππαδοκίας και παρουσιάστηκε στον ηγεμόνα Αλέξανδρο. Δέχθηκε σειρά ανακρίσεων αλλά έδωσε με θάρρος μαρτυρία Χριστού. Τα βασανιστήρια του ήσαν φρικτά : πέρασε από καμίνι αλλά σώθηκε και οι εθνικοί διώκτες του τον χαρακτήρισαν ¨μάγο¨ .Ούτε και τα θηρία τον κατασπάραξαν. Ωε τελική λύση βρέθηκε ένα  ακόντιο που τρύπησε τα σπλάχνα του. Έφυγε για την αιώνια ζωή στις 2 Σεπτεμβρίου.

Οι χριστιανοί παρέλαβαν το άγιον σώμα του και το κήδευσαν με τιμές σε λίθινο μνημείο.

Όπως αναφέρεται στο βιβλίο «Ο Άγιος Μάμας εμαρτύρησε βασιλεύοντος του Καίσαρος Αυρηλιανού και ηγεμονεύοντος Καισαρείας Καππαδοκίας Αλεξάνδρου περίπου το 278 μ Χ στις 2 Σεπτεμβρίου».

ΟΙ ΤΙΜΕΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥΣ ΚΑΙ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ

Στην περιοχή που μαρτύρησε χτίστηκε Ναός στο όνομα του, ενώ από τους ποιμένες θεωρείται προστάτης τους. Μεγάλη όμως  είναι η σύνδεση του με την νήσο της Κύπρου. Τα λείψανα του στα χρόνια της Εικονομαχίας έφτασαν με θαυμαστό τρόπο στην Μόρφου της Κύπρου και έγινε Πολιούχος εκεί. Ένα χωριό της Επαρχίας Λεμεσού είναι αφιερωμένο στην μνήμη του, αλλά και 70 ναοί σε όλην την Κύπρο. Στην Μόρφου ήταν προσκύνημα ως το 1974 (εισβολή των Τούρκων), όπου αναφέρονταν ιάσεις και θαύματα από τον Άγιο. Την 1η Σεπτεμβρίου 2004 ξαναεόρτασε μετά από 30 έτη ο Άγιος Μάμας στην Μόρφου.

Στα βυζαντινά χρόνια ο άγιος ήταν προστάτης του ακριτικού πολεμικού σώματος, των απελατών Μαρδαϊτών, που είχαν μάλιστα αποτυπωμένη την μορφή του στο τρομερό τους όπλο, το απελατίκι, το τρομερό ρόπαλο (την ματσούκα, το ραβδί). Έτσι ανήκε στους στρατιωτικούς αγίους της Εκκλησίας.

Η ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟ ΚΑΣΤΡΟ ΚΥΛΛΗΝΗΣ

Εκκλησίες του Αγίου υπάρχουν σε πολλά μέρη της Ελλάδος, όπου παντού τον τιμούν με πανηγύρεις. Μάλιστα έχουν καταγραφεί θαύματα στο όνομα του. Στην Κοινότητα Κάστρου Κυλλήνης στην Ηλεία βρίσκονται λείψανα του Αγίου (τμήμα της κάρας του) από το 1895 περίπου , επί εφημερίας του παπα-Θεμιστοκλή Φλωράτου (1887-1904) εκ Κεφαλληνίας καταγομένου.

Κάθε 2α Σεπτεμβρίου γίνεται πανηγυρική Αρχιερατική Θεία Λειτουργία με περιφορά της εικόνας του Αγίου και της αργυράς λειψανοθήκης με το τίμιο λείψανο του.

Στο καλαίσθητο αυτό βιβλίο παρατίθενται η Ευχή του Αγίου για τα κτήνη, τα Θαύματα του Αγίου Μάμαντος στην Κύπρο και η Παρουσία του Αγίου στην Κυπριακή παράδοση. Τέλος,  παρουσιάζοντα και τα καταγραφέντα θαύματα του Αγίου στο Κάστρο Κυλλήνης αλλά και Ασματική Ακολουθία του Αγίου Μεγαλομάρτυρος με καλλιγραφημένη μορφή.

Το βιβλίο συνοδεύει πλήθος φωτογραφιών με αγιογραφίες για την ζωή, τα μαρτύρια και τα θαύματα του Αγίου, αλλά και από περιοχές που σχετίζονται με την ζωή του και την λατρεία του από την Μικρά Ασία και την Κύπρο ως το Κάστρο Κυλλήνης. Αποτελεί μία χρήσιμη αγιολογική έκδοση, που είναι και   μία μεγάλη προσφορά της συγγραφέως στην μνήμη του Αγίου αλλά και στον τόπο μας.

Γεώργιος Διον. Κουρκούτας

Καθηγητής φιλόλογος